Od stycznia 2016 roku podatnicy podatku dochodowego mogą skorzystać z ulgi na działalność badawczo-rozwojową, rozumianą jako działalność twórcza, która obejmuje prace rozwojowe lub badania naukowe podejmowane w sposób systematyczny , a ich celem jest zwiększenie zasobów wiedzy oraz wykorzystania zgromadzonych zasobów do tworzenia nowych zastosowań. Ulga na działalność badawczo-rozwojową zastępuje dotychczasową ulgę na nabycie nowych technologii i została określona w art. 26e ustawy o podatku od osób fizycznych.

Ulga pdatkowa na działalność badawczo-rozwojową (tzw. ulga B+R) pozwala przedsiębiorcom na dokonywanie odliczeń od podatku w wysokości od 110% do 130% wydatków poniesionych na taką działalność. Odliczenia dokonywane są :

• na bieżąco jako koszty uzyskania przychodów (w wysokości 100%),
• oraz na koniec roku, w zeznaniu rocznym, jako ulga obniżająca podstawę opodatkowania (w wysokości 10%, 20% lub 30%).

Część wydatków podlegająca odliczeniu od podstawy opodatkowania na koniec roku nazywana jest kosztami kwalifikowanymi.

Kto ma prawo do ulgi B+R?

Przedsiębiorca prowadzący pozarolniczą działalność gospodarczą może w ramach ulgi odliczyć koszty kwalifikowane po spełnieniu następujących warunków:

• działalność jest opodatkowana na zasadach ogólnych lub podatkiem liniowym,
• koszty działalności badawczo-rozwojowej są wyodrębniane w ewidencji rachunkowej,
• koszty kwalifikowane nie zostały zwrócone w jakiejkolwiek formie (np. dotacji),
• działalność w roku, za którym przysługuje odliczenie, nie była prowadzona na terenie specjalnej strefy ekonomicznej na podstawie zezwolenia.

Jeśli koszty kwalifikowane ponoszone są w ramach badań podstawowych, dodatkowym wymogiem jest prowadzenie badań na podstawie umowy lub porozumienia z jednostką naukową (w rozumieniu ustawy z dnia 30 kwietnia 2010 r. o zasadach finansowania nauki).

Według ustawy z dnia 30 kwietnia 2010r. o zasadach finansowania: „badania podstawowe to oryginalne prace badawcze eksperymentalne lub teoretyczne podejmowane przede wszystkim w celu zdobywania nowej wiedzy o podstawach zjawisk i obserwowalnych faktów bez nastawienia na bezpośrednie praktyczne zastosowanie lub użytkowanie.”

Koszty kwalifikowane

Definicja kosztów kwalifikowanych odnosi się do następujących typów kosztów:

• wynagrodzeń pracowników zatrudnionych na podstawie umowy o pracę wraz ze składkami płatnymi przez płatnika tych składek, o ile pracownicy ci zostali zatrudnieni w celu realizacji działalności badawczo-rozwojowej;
• nabycie materiałów i surowców bezpośrednio związanych z działalnością badawczo-rozwojową;
• ekspertyz, opinii, usług doradczych i usług równorzędnych oraz nabycie wyników badań naukowych, świadczonych lub wykonywanych na podstawie umowy przez jednostkę naukową na potrzeby prowadzonej działalności badawczo-rozwojowej;
• odpłatnego korzystania z aparatury naukowo-badawczej w działalności badawczo-rozwojowej (o ile korzystanie nie wynikało z umowy zawartej z podmiotem powiązanym z podatnikiem).
• odpisów amortyzacyjnych od środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych wykorzystywanych w prowadzonej działalności gospodarczej dokonanych w danym roku; nie uwzględnia się tu jednak samochodów osobowych oraz budowli, budynków i lokali będących odrębną własnością.

Jaka wysokość odpisów na koniec roku?

Procentowa wysokość kosztów kwalifikowanych, które można odpisać zależy od charakteru tych kosztów oraz od tego, kim jest przedsiębiorca, a mianowicie:

• odpisanie dodatkowych 30% kosztów przysługuje na koszty związane z wypłatą wynagrodzeń oraz składek od tych wynagrodzeń, bez kryterium przedsiębiorcy;
• odpisanie dodatkowych 20% kosztów przysługuje mikro-, małym oraz średnim przedsiębiorcom;
• odpisanie dodatkowych 10% kosztów przysługuje podatnikom, którym nie przysługuje odliczenie 20% tych kosztów.

Odliczenia można dokonać w zeznaniu za rok, w którym poniesiono koszty kwalifikowane. Jeśli w danym roku wielkość dochodu podatnika jest niższa niż kwota możliwych odliczeń lub została poniesiona strata, to odliczenia w pozostałej kwocie dokonuje się w zeznaniach za trzy lata podatkowe następujące po roku, za który przysługiwało odliczenie.

Od 1 stycznia 2018 r. wprowadzono zmiany w uldze na działalność badawczo-rozwojową popularnie zwanej ulgą B+R. Zmiany te dotyczą zarówno rodzajów wydatków podlegających odliczeniu, jak i wysokości przysługującego odliczenia.

Zmiany w uldze od 2018 roku

Nowe kategorie kosztów kwalifikowanych

Od 2018 nastąpiło zwiększenie katalogu kosztów kwalifikowanych, nowymi pozycjami są:

• wynagrodzenia dla zleceniobiorców oraz wykonawców dzieła, a także składki na ubezpieczenie społeczne od tych wynagrodzeń w takim zakresie, w jakim czas poświęcony przez nich na działania badawczo-rozwojowe pozostaje do całego czasu wykonania zlecenia lub dzieła;
• wydatki na nabycie sprzętu specjalistycznego wykorzystywanego bezpośrednio w prowadzonej działalności badawczo-rozwojowej, w szczególności naczyń i przyborów laboratoryjnych oraz urządzeń pomiarowych niestanowiących środków trwałych;
• wydatki na nabycie usługi wykorzystania aparatury naukowo-badawczej wyłącznie na potrzeby prowadzonej działalności badawczo-rozwojowej, jeżeli zakup usługi nie wynika z umowy zawartej z podmiotem powiązanym z podatnikiem;
• odpisy amortyzacyjne od kosztów prac rozwojowych w takiej części, w jakiej inne koszty kwalifikowane niż te odpisy stanowią udział w wartości początkowej tych kosztów rozwojowych.

Doprecyzowano również, że za koszt kwalifikowany mogą zostać uznane wydatki na nabycie ekspertyz, opinii, usług doradczych i usług równorzędnych świadczonych lub wykonywanych przez jednostkę naukową, a także wyniki badań naukowych nabyte od tej jednostki (art. 26e ust. 2 pkt 3 ustawy PIT).

Obecnie każdy przedsiębiorca ma możliwość uznania za koszty kwalifikowane koszty uzyskania i utrzymania patentu, prawa ochronnego na wzór użytkowy, prawa z rejestracji wzoru przemysłowego. Wcześniej taką możliwość mieli tylko mikroprzedsiębiorcy oraz mali lub średni przedsiębiorcy.

Podatnicy posiadający status centrum badawczo-rozwojowego w rozumieniu ustawy z dnia 30 maja 2008 r. o niektórych formach wspierania działalności innowacyjnej mają prawo uznać za koszty kwalifikowane, na zasadach określonych w ustawie, także:

1. odpisy amortyzacyjne od budowli, budynków i lokali będących odrębną własnością wykorzystywane w prowadzonej działalności badawczo-rozwojowej,
2. koszty ekspertyz, opinii, usług doradczych i usług równorzędnych, świadczonych lub wykonywanych na podstawie umowy przez jednostkę naukową w rozumieniu ustawy z dnia 30 kwietnia 2010 r. o zasadach finansowania nauki, a także nabycia od takiej jednostki wyników prowadzonych przez nią badań naukowych, na potrzeby działalności badawczo-rozwojowej,ponoszone na rzecz podmiotów innych niż jednostki naukowe. Koszty te nie mogą w ciągu roku podatkowego przekroczyć 10% przychodów innych niż przychody z zysków kapitałowych.

Koszty kwalifikowane podlegają odliczeniu, jeżeli nie zostały podatnikowi zwrócone w jakiejkolwiek formie lub nie zostały odliczone od podstawy opodatkowania podatkiem dochodowym.

Wyższe limity ulgi

Podniesiono również limit kosztów kwalifikowanych. Od 2018 przysługuje odliczenie w wysokości:

• 100 % – przedsiębiorcy niebędący CBR (centrum badawczo rozwojowe),
• 150% – przedsiębiorcy posiadający status CBR. Jedynie koszty kwalifikowane z tytułu uzyskania i utrzymania patentu będzie można odliczyć w wysokości 100%.